Các nhà đầu tư có thể kiếm lời từ thị trường chứng khoán phái sinh, bởi chúng là sản phẩm có nhiều ưu điểm vượt trội hơn hẳn. Để có thể nắm bắt cụ thể hơn phái sinh là gì? Làm sao để đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh? Mời bạn tham khảo bài viết dưới đây.
Phái sinh là gì?
Phái sinh là một công cụ, thông qua mức giá trị của loại hàng hóa mà nó phụ thuộc sẽ phản ánh được mức giá trị của nó. Chính vì vậy nó được gọi là tài sản cơ sở, bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, chỉ số, tỷ giá hối đoái hoặc nhiều công cụ phái sinh khác.
Dựa vào tính chất cơ bản có thể phân chia thành nhiều loại như phái sinh hàng hóa và phái sinh tài chính thuộc nhóm tài sản cơ sở. Hoặc cũng có thể là các dạng hợp đồng theo kỳ hạn nhất định, hợp đồng tương lai, hợp đồng hoán đổi…sẽ là nhóm sản phẩm hợp đồng. Hoặc cũng có thể phân chia theo nhóm thị trường bao gồm thị trường niêm yết và thị trường OTC.
Trong một hợp đồng có đầy đủ các bên tham gia, chứng khoán phái sinh có quyền quyết định cũng như đưa ra các quyền lợi cùng nghĩa vụ trong quá trình thanh toán hoặc chuyển giao tài sản cơ sở trong thời điểm tương lai với một mức giá đã được thỏa thuận trước đó.
Một số loại chứng khoán phái sinh trên thị trường Việt Nam
Cụ thể trong chứng khoán phái sinh sẽ được phân chia thành 4 nhóm hợp đồng chính như sau:
- Hợp đồng kỳ hạn: Đây là một loại hợp đồng đã được thỏa thuận từ hai phía người bán và người mua. Mức giá để bán loại tài sản đó đã được định giá trước và sẽ bán ở một thời điểm phù hợp trong tương lai.
- Hợp đồng tương lai: Đây là một loại hợp đồng thuộc Sở giao dịch chứng khoán được chuẩn hóa cũng như niêm yết mức giá chuẩn có kỳ hạn trong hợp đồng.
- Hợp đồng quyền chọn: Đây là loại hợp đồng bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán. Tức là người bán hợp đồng sẽ có quyền thực hiện các giao dịch mua bán ngay khi người nắm giữ chọn thực hiện quyền đó theo mức giá đã được thỏa thuận trước đó. Cụ thể người nắm giữ không có quyền quyết định bán loại tài sản đó trong tương lai mà chỉ có quyền chọn.
- Hợp đồng hoán đổi: Loại hợp đồng này chính là sự hoán đổi giữa hai bên mua và bán đã thỏa thuận trước đó. Bao gồm việc hoán đổi các công cụ tài chính phát sinh dòng tiền trong thời điểm tương lai. Hợp đồng này sẽ quy định cụ thể thời điểm cho việc diễn ra hóa đổi dòng tiền cùng với một số phương thức tính toán nhất định.
Có thể thấy tại Việt Nam, hợp đồng tương lai là sản phẩm tiên phong trong lĩnh vực chứng khoán trên các sàn giao dịch tại thị trường Việt Nam. Một số sản phẩm tiêu biểu của hợp đồng tương lai bao gồm VN30, HNX30 trên chỉ số cổ phiếu hoặc trái phiếu của chính phủ có kỳ hạn trên 5 năm.
Về cơ bản các loại cổ phiếu này hầu như không quá khác biệt so với giao dịch các loại cổ phiếu thông thường. Bên cạnh đó tính chất của hợp đồng tương lai về sản phẩm khá là đơn giản, có tính rủi ro khá thấp nhưng đồng thời lại có tính đại diện cao.
Đặc điểm của chứng khoán phái sinh
Như đã đề cập, so với các loại cổ phiếu, trái phiếu trên thị trường thì chứng khoán phái sinh có những đặc điểm nổi bật hơn hẳn, nhưng cũng tồn tại một số hạn chế nhất định, cụ thể như:
Ưu điểm
Chứng khoán phái sinh mang tính đòn bẩy cao
- Điều khiến chứng khoán phái sinh trở nên đặc biệt chính là khoản lợi nhuận hai chiều tăng hoặc giảm.
- Không mất thời gian quá lâu để chờ hàng về T+0 nhưng cổ phiếu thông thường.
- Hạn chế các rủi ro liên quan đến việc giao dịch vì có sự ra đời của cơ sở giao dịch cũng như quá trình thanh toán bù trừ và trung tâm lưu ký chứng khoán.
Nhược điểm
- Bên cạnh các ưu điểm trên, thu về lợi nhuận cao cũng đồng nghĩa với tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn.
- Quá trình đầu tư chứng khoán mất nhiều thời gian hơn ở giai đoạn nghiên cứu thị trường cũng như quan sát tính biến động của thị trường tại nhiều thời điểm khác nhau.
Như vậy, đối với những ai giao dịch thường xuyên và nhiều cũng như chấp nhận được mức độ rủi ro cao thì đây là lựa chọn phù hợp tại thị trường chứng khoán Việt Nam. Một kỹ thuật được gọi là hedging ra đời dựa trên nền tảng tính chất của phái sinh, cho phép các tổ chức nhận về khoản bảo hiểm cho các tài sản cơ sở trên thị trường chứng khoán khi chúng giảm xuống.
Hướng dẫn tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh
Để có thể tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh cũng như tiến hành được quá trình giao dịch, bạn có thể tham khảo các bước cơ bản như hướng dẫn dưới đây:
- Bước 1: Mở một tài khoản cho quá trình giao dịch chứng khoán phái sinh.
Khác với tài khoản chứng khoán cơ sở thông thường vì vậy để có thể giao dịch được bạn cần tạo một tài khoản chứng khoán tại sàn giao dịch phổ biến như HSC, VPS… Tại nền tảng giao diện sàn bạn từng bước thực hiện theo hướng dẫn bao gồm quá trình điền đầy đủ các thông tin cần thiết như tên, địa chỉ email, mật khẩu…
- Bước 2: Nộp tiền ký quỹ ban đầu
Sau khi đã tạo thành công tài khoản chứng khoán phái sinh, bạn cần nộp tiền ký quỹ ban đầu theo các quy định chung bắt buộc, điều này sẽ cho phép kích hoạt tài khoản của bạn. Mức phí tham khảo tại sàn HSC hiện tại là 18% cho giao dịch ký quỹ.
- Bước 3: Tiến hành giao dịch
Sau khi hoàn tất nộp tiền ký quỹ bạn hoàn toàn có thể tham gia vào quá trình đặt lệnh giao dịch.
- Bước 4: Thanh toán bù trừ
Quá trình này đòi hỏi bạn cần thanh toán tất cả các khoản lãi lỗ theo quy định của hợp đồng được diễn ra hằng ngày. Mức lãi lỗ sẽ được tính toán dựa theo hợp đồng tương lai tại khoản giao dịch đóng cửa. Bên cạnh đó tại thời điểm đáo hạn của hợp đồng tương lai sẽ tính toán mức lãi lỗ dựa trên giá đóng cửa chỉ số tại thời điểm đáo hạn đó.
Bạn cần thực hiện việc thanh toán đầy đủ và tất cả những lỗ phát sinh nếu như tài khoản của bạn đang lỗ ròng, thời gian quy định cụ thể chậm nhất là đến 9h sáng của ngày kế tiếp. Ngược lại bạn sẽ nhận về đầy đủ khoản lãi ròng nếu tài khoản của bạn lãi ròng, thời gian quy định lãi phát sinh bạn sẽ nhận được chậm nhất là 11h sáng hôm sau.
- Bước 5: Quan sát các loại tỷ giá
Công ty chứng khoán quy định về margin call khi tài khoản của bạn có số dư ở mức dưới quy định chung và điều này đòi hỏi bạn cần bổ sung vào tài khoản. Ngược lại bạn cũng có thể hoàn toàn rút về bớt giá trị tài sản ký quỹ nếu nó vượt quá yêu cầu chung.
Có thể thấy chứng khoán phái sinh là một sản phẩm tiềm năng và nhiều ưu điểm nổi bật hơn so với các loại cổ phiếu và trái phiếu thông thường. Nó cho phép nhà đầu tư thu về lợi nhuận lớn nhưng cũng đồng thời chứa đựng nhiều rủi ro cao. Để thực sự thành công khi tham gia vào đầu tư chứng khoán, hy vọng bạn có thể nắm chắc thật tốt kiến thức cũng như rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích thị trường bạn nhé.