Một nền văn minh nhân loại được thúc đẩy phát triển mạnh mẽ chính dựa vào nền kinh tế thị trường. Đây là một thành quả quan trọng trong sản xuất, kinh doanh cũng như tăng năng suất lao động. Để hiểu rõ hơn về kinh tế thị trường là gì, mời bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây.
Kinh tế thị trường là gì?
Kinh tế thị trường được hiểu là một loại hình kinh tế – xã hội có chức năng định hình mức giá cả, số lượng của loại sản phẩm hàng hóa và dịch vụ được trao đổi trên thị trường dựa trên quy luật cung cầu được vận hành, cũng như tuân theo quy tắc giữa người mua và người bán.
Có thể thấy thị trường hoàn toàn chi phối cũng như điều tiết quá trình trao đổi và mua bán nhằm mục đích giúp cho các mối quan hệ về kinh tế, phân chia lợi ích cũng như tìm kiếm nguồn lợi nhuận được diễn ra. Sự trì trệ hoặc thậm chí là chậm phát triển xã hội sẽ diễn ra nếu như trong quá trình kinh doanh không thu về lợi nhuận. Chính điều này cũng sẽ khiến cho quá trình sản xuất bị mất đi nguồn động lực.
Đặc điểm của nền kinh tế trên thị trường
Dưới sự quản lý của nhà nước, nền kinh tế trong thị trường sẽ phải tuân thủ theo các quy định chung của pháp luật. Chính vì điều này sẽ tạo ra các điều kiện tốt nhất nhằm giúp khắc phục những thiếu sót và thất bại của thị trường. Đồng thời cũng giúp điều tiết quá trình vận hành của thị trường một cách hợp pháp.
Các chủ thể có quyền quyết định loại hình sản phẩm dịch vụ sản xuất, số lượng cũng như quá trình sản xuất như thế nào. Đồng thời cũng tự quyết định cho giá cả và trao đổi chúng theo quy luật cung cầu trên thị trường. Điều quan trọng chính là các chủ thể phải tự độc lập về pháp lý cũng như da dạng các loại hình kinh doanh.
Để không bị loại trừ khỏi sự phát triển của xã hội đòi hỏi chủ thể kinh doanh có sự cạnh tranh công bằng, tuân thủ các quy luật pháp lý và trật tự xã hội. Kiểm soát có hiệu quả độc quyền kinh doanh cùng nhiều nguồn lợi khác. Trong kinh tế chung, hai yếu tố cơ bản chi phối phân bổ nguồn lực trong thị trường chính là quá trình cạnh tranh thị trường một cách công bằng cùng với sự tự do kinh doanh, có trật tự của các chủ thể kinh tế.
Quyết định cho tính cạnh tranh, mức cung cầu cùng với sự khan hiếm diễn ra trên thị trường thì tất cả các loại hình dịch vụ, hàng hóa cùng một số yếu tố về vốn, tài nguyên, đất đai, lao động…sẽ tác động chung đến chúng.
Một số đặc điểm về yếu tố nhà nước ảnh hưởng kinh tế thị trường
Nền kinh tế vĩ mô được kiểm soát và duy trì mức ổn định chung. Xây dựng một hệ thống pháp luật đầy đủ nhằm mục đích giúp cho quá trình thực thi được diễn ra hiệu quả. Bên cạnh đó cũng đồng thời giúp xác định một cách rõ ràng những điểm nổi bật, các loại tài sản cũng như quyền sở hữu tài sản kinh doanh cho quá trình cạnh tranh được đảm bảo kiểm soát và bình đẳng độc quyền kinh doanh dưới mọi hình thức.
Các chủ thể của thị trường sẽ nhận được những tín hiệu một cách đúng đắn và chính xác, tránh trường hợp những sai lệch, méo mó từ các thất bại và khiếm khuyết phát ra tín hiệu. Công dân hoàn toàn yên tâm về tính công bằng cũng như cơ hội về phát triển, mang lại thu nhập, nâng cao sự phát triển các giai cấp trong cộng đồng, giảm tính bất bình đẳng, bất công trong xã hội.
Đảm bảo cho quá trình thực hiện các nhiệm vụ và các dịch vụ xã hội khác, đồng thời tổ chức cung ứng các loại hình dịch vụ công và hệ thống cơ sở hạ tầng – xã hội được phát triển.
Ưu điểm của kinh tế thị trường
- Các cơ sở kinh doanh sản xuất sẽ thu về lợi nhuận cũng như có thêm nguồn động lực thúc đẩy tiến trình sản xuất nếu như nhu cầu về hàng hóa cao hơn so với mức cung ứng, tức là lúc này giá cả hàng hóa sẽ được đẩy lên và lợi nhuận cũng sẽ tỷ lệ thuận.
- Hiệu suất sản xuất cũng quyết định đến lợi nhuận, cho phép cơ sở doanh nghiệp được mở rộng cơ sở kinh doanh, tăng quy mô và nguồn lực cung ứng tốt hơn. Cũng có nghĩa là một doanh nghiệp có hiệu suất không cao sẽ dẫn đến mức cạnh tranh kém và có nguy cơ bị đào thải khỏi thị trường.
- Có thể thấy nền kinh tế trên thị trường tạo ra nguồn động lực thúc đẩy quá trình phát triển của các doanh nghiệp, giúp chủ thể kinh doanh ngàng càng tìm tòi học cách đổi mới, áp dụng công nghệ hiện đại để theo kịp với xu thế xã hội.
- Sự cải tiến này cũng đồng thời giúp doanh nghiệp cạnh tranh và tồn tại trong một môi trường luôn có sự sàng lọc từng giờ từng ngày. Những cái mới sẽ thế chỗ cho những cái cũ, yếu kém.
- Kinh tế trên thị trường cũng giúp mở rộng mối quan hệ quốc tế, đẩy mạnh mối giao lưu kinh tế giữa nhiều quốc gia, thúc đẩy nền kinh tế nước nhà khi ngày càng được tiếp xúc và học hỏi từ các nước tiến bộ.
- Bên cạnh đó nền kinh tế cũng mang đến nhiều cơ hội đổi mới và việc làm cho nhiều người lao động.
Nhược điểm của kinh tế thị trường
- Sự bất bình đẳng trong xã hội vẫn có thể diễn ra nếu như cơ chế phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế không đồng đều.
- Đối với những ai chiếm ưu thế trong thị trường kinh doanh sẽ ngày càng có chỗ đứng vững chắc hơn, ngược lại những ai yếu thế sẽ luôn có rủi ro rơi vào tình trạng ngày càng tệ hơn.
- Chính vì điều này đã dẫn đến sự phân chia giai cấp trong xã hội bao gồm giai cấp thống trị và giai cấp bị trị, từ đó dẫn đến những bất ổn trong đời sống xã hội.
- Sự thao túng thị trường sẽ diễn ra nếu như không có sự cạnh tranh. Những ai có tiềm lực mạnh sẽ luôn tìm cách để chi phối thị trường thôi ý muốn của họ.
Vậy nên sự can thiệp của nhà nước cũng phần nào giúp ổn định nền kinh tế nói chung, giảm thiểu các tình trạng tăng giá và giảm chất lượng sản phẩm ảnh hướng đến người tiêu dùng nói riêng và kinh tế xã hội nói chung. Thất nghiệp, lạm phát, khủng hoảng thừa là những hậu quả sẽ xảy ra nếu như có sự chênh lệch về quy luật cung – cầu. Dẫn đến sự khủng hoảng về kinh tế đối với các doanh nghiệp cũng như khả năng thua lỗ về vốn.
Nền kinh tế thị trường định hướng chủ nghĩa xã hội
- Nền kinh tế hiện đại và mang tính hội nhập dưới sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước.
- Định hướng Xã hội chủ nghĩa tuân theo từng giai đoạn phát triển của nền kinh tế, đảm bảo tuân theo các quy luật kinh tế.
- Nền kinh tế và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất phải ngang nhau về mức trình độ.
- Nền kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo và kinh tế tư nhân là nguồn động lực quan trọng.
- Tùy theo chiến lược cũng như kế hoạch của cơ chế thị trường có sự phân bổ nguồn lực một cách hợp lý.
Tóm lại, có thể thấy trong nền kinh tế thị trường thì Nhà nước đóng một vai trò quan trọng, giúp cho quá trình định hướng sản xuất và kinh doanh một cách công bằng, minh bạch và ngày càng phát triển mạnh mẽ. Đồng thời phát huy quyền làm chủ của công dân trong một môi trường có sự cạnh tranh lành mạnh cũng như không bị ảnh hưởng bởi các thông tin ngoại lai hay thậm chí là vi phạm đạo đức kinh doanh. Trên là những thông tin chung về kinh tế trên thị trường chung, mong rằng chúng đem lại sự hữu ích cho bạn đọc.
